Suni Denge Nedir?

Genel Tanım

Suni denge, doğal süreçler sonucu oluşmayan, insan müdahalesiyle geçici olarak sağlanmış denge durumudur. “Suni” kelimesi “yapay” anlamına gelir; dolayısıyla suni denge, bir sistemin kendi iç dinamikleriyle değil, dıştan yapılan müdahalelerle dengede tutulması demektir.
Bu tür denge, genellikle geçicidir; dış destek veya müdahale ortadan kalktığında sistem yeniden dengesiz bir hâle gelir.

Fizik ve Doğa Bilimlerinde Suni Denge

Fizikte veya doğa olaylarında suni denge, doğal kuvvetlerin etkisiyle oluşmayan, dış kuvvetler sayesinde sürdürülen dengedir.
Örneğin:

• Bir cismi havada tutan vinç, aslında cismin doğal düşme eğilimini engelleyerek suni bir denge yaratır.
• Barajlarda suyun akışının yapay olarak kontrol edilmesi de doğadaki akış dengesine dış müdahaledir.

Bu tür dengeler, dış güç ortadan kalktığında hemen bozulur.

Ekonomi ve Sosyal Bilimlerde Suni Denge

Ekonomide suni denge, piyasaların doğal arz-talep ilişkileriyle değil, devlet müdahalesi veya yapay politikalarla dengede tutulması anlamına gelir.
Örneğin:

• Devletin fiyatları sabitlemek için yaptığı sübvansiyonlar,
• Döviz kurunun serbest piyasaya bırakılmayıp merkez bankası tarafından yapay şekilde korunması,
• Ekonomik kriz dönemlerinde faiz oranlarının uzun süre dış müdahaleyle sabit tutulması,
  bunların hepsi suni denge örnekleridir.

Bu tür dengeler sürdürülebilir değildir; çünkü piyasa dinamikleri serbest bırakıldığında sistem yeni bir denge noktasına kayar.

Ekolojik ve Toplumsal Anlamda Suni Denge

Doğal ekosistemlerde insanlar tarafından yapılan müdahaleler de suni denge yaratabilir.
Örneğin:

• Tarımda kullanılan kimyasalların veya sulama sistemlerinin doğal döngüyü bozup yapay bir üretim dengesi oluşturması,
• Şehirleşme ve yapay çevre koşullarıyla insanların doğaya müdahalesi,
  ekolojik anlamda suni denge örnekleridir.

Benzer biçimde, toplumlarda da geçici politik veya sosyal istikrar bazen suni dengedir. Toplumsal baskı veya propaganda ile sağlanan “sessizlik”, gerçek huzurdan ziyade yapay bir denge durumudur.

Sonuç

Suni denge, bir sistemin doğal dengesi bozulduktan sonra, dıştan yapılan müdahalelerle geçici olarak sağlanan denge durumudur. Bu tür denge, kalıcı değildir; çünkü sistemin kendi iç yasalarına değil, dış baskılara dayanır.
Doğada, ekonomide ve toplumda suni dengeler, genellikle kısa vadede istikrar sağlar ama uzun vadede yeniden dengesizliğe yol açar.

Kısacası, suni denge; doğal olmayan, dış güçlerle sürdürülen geçici istikrardır.